Bugün Dünya Alzheimer Günü. Ortalama ömrün uzamasıyla birlikte artan bir hastalık Alzheimer. Aslında Alzheimer değil sadece tüm demans (Bunama) ile giden hastalıklar arttı. Demansla ilgili teknik ve detaylı bilgiler bu sayfada. Fakat gelin biz Alzheimer’a “içerden” bakalım.
Çok sinsi başlar Alzheimer aslında, anlamazsın, anlamazlar. Huzursuzum dersin, “yaşlandı huysuzlaştı” derler. Değişti derler, Canı sıkkın derler. Önemsemezler ya da “Yaşlılıkta olur” diyip normalleştirirler. Nadiren aklına gelir birinin, “Bu aralar canın sıkkın, seni bir doktora, psikiyatriste, psikoloğa” götürelim demek. Götürünce de ya bir şeyin yok derler, ya da “Depresyonda, takip edelim. ” derler.
Verilen ilaçlar işe yarar, ya da yaramaz. Ama yavaş yavaş unutkanlık başlar. Önce eşyaların olduğu yerleri, sonra tencerede yemek… Yeni ziyarete gelen akrabalar, yeni doğan torunlar, yeni gidilen düğünler, yeni yaşanan olaylar. Bazı olaylar artık kaydedilemez. Üstelik hatırlayamadığın için suçlanırsın. “Nasıl unutursun?”, “Nasıl tanımazsın?”, “Pabucumuz dama mı atıldı?”. Elinde olmayan bir şey için suçlanırsın.
Bazen önce kendini unutursun. Sakin bir adam, öfke dolu sürekli parlayan birine dönüşür. Bazen toplumsal normları unutursun, uygunsuz yerde uygunsuz hareketler başlar. “Bu yaştan sonra sapıttı” derler. Yaş, hastalık her şeyi aklamaz elbet ama; bazen de elde değildir ‘uygun’ davranmak.
Yıllar geçtikçe zihnin daha çok geriye gider. Daha önce tanıştıkların daha geç unutulur. Önce torunlar; sonra gelinler, damatlar; sonra çocuklar ve en son eşin uçar gider zihninden. Evini, odanı bulamazsın. Onlar da gider zihninden. Her yer ilk defa gelmişsin gibi anlamsız ve boştur. Güzel anılar, acılar, hepsi birer birer gider.
Becerilerin gider. Her zaman yaptığın işler, giydiğin kıyafet, ayakkabı bağlamak. Tuvaletini yapamamaksa en korktuğun şeydir. Elinde olmadığı halde, tutamadığın için kendine kızarsın.
Sonunda kelimeler bile gider. Konuşamazsın, zaten anlamakta zorlandığın insanlar, artık seni hiç anlayamazlar. “Çocuklaşırsın”. Çocukken öğrendiklerinin tersi sırada, bir bir hepsi gider.
Ondan Uzakta (2006)
2006 Kanada yapımı dilimize Ondan Uzakta diye çevrilmiş olan “Away From Her“, yaşlanma sürecinde Alzheimer ın bir çiftin ilişkisini nasıl etkilediğini anlatır. Dokunaklı, “içerden” bir bakışı yansıtan duygu dolu bir filmi izlemediyseniz bugünün anlamına binaen izlemenizi öneririm.
Bir de benzer bir temayı kendi kültürümüz içinde ve farklı olaylar çerçevesi içinde irdeleyen Kabadayı (2007) filmi güzel örneklerden.
Başarılı olgunlaştığımız, “yaş aldığımız” yıllarımız olsun.