Cinsel Kimlik Nedir?
Cinsellik ve Cinsiyet İle İlgili Bazı Tanımlamalar
Biyolojik Cinsiyet: Erkek veya kadın cinsel organlarla doğmaya bağlı anatomik cinsiyettir.
Cinsiyet Kimliği: Kişinin ‘Ben ERKEĞİM’ ya da ‘Ben KADINIM ‘ duygusudur. Genellikle biyolojik cinsiyetle uyumludur. Transeksüalitede ise bireyin cinsel kimliği biyolojik cinsiyetiyle uyumsuzdur.
Cinsel yönelim: Kişinin cinsel ,duygusal ve romantik anlamda kendisine cazip gelen cinse ilgi duymasıdır. Heteroseksüellik, biseksüellik, homoseksüellik cinsel yönelimlerdir.
Eşcinsellik (Homoseksüelite) Nedir?
Kendi cinsini cinsel isteğin yöneldiği obje olarak cazip bulan ,kendi cinsi ile uyarılan ve cinsel ilişki kurduğunda kendi cinsiyetinden bir kişi ile yakınlığı seçen kişilere eşcinsel denir. Eşcinseller cinsel kimliklerinin anatomik yapısı ile uyumlu kişilerdir, cinsiyetlerini değiştirme talepleri yoktur, genital anatomik yapıları normaldir. Eşcinsellik 1973’de APA (Amerikan Psikiyatri Birliği) ve 1990 ‘da DSÖ(Dünya Sağlık Örgütü) kararı ile psikiyatrik tanı sınıflamalarından çıkarılmıştır. Eşcinsellik cinsiyet kimliği ile ilgili bir durum değil bir cinsel yönelimdir.
Transseksüelite Nedir?
İnsanlar genellikle kendilerini anatomik cinsiyetleriyle aynı cinsiyette hissederler. Bu durumun tek istisnası 6/100000 olarak bildirilen transeksüalitedir. Kişinin kendi beden cinsiyetinden rahatsız olup karşı cinse ait beden yapısına sahip olma isteğine cinsiyet disforisi ve bu isteğin yaşamın her alanında sürekli olarak bulunan en uç biçimine transekssüalite denir. Bu terim yerini tıbbi literatürde ‘cinsel kimlik bozukluğu’ olarak almaya başlamıştır.
Cinsel Kimlik Belirtileri Nelerdir?
Ergenlikle birlikte biyolojik cinsiyete uygun olarak gelişen özelliklerden rahatsız olur, bedenlerini saklamaya çalışabilirler bu sebeplerle aile ve okul yaşamında uyumsuzluklar yaşanabilir.
Cinsel Kimlik Neden Olur?
Transekssüelliğin gelişimini açıklayabilir belirli bir biyolojik kanıt yoktur. Çocuğun ilk gelişim dönemlerinde aile özellikleri üzerinde durulmuştur.
Cinsel Kimlik Tanısı Nasıl Konur?
DSM 5 (Psikiyatrik hastalıklar tanı kılavuzu) ile birlikte CİNSEL KİMLİĞİNDEN YAKINMA (HOŞNUT OLMAMA) şeklinde tanı konur.
A: Aşağıdakilerden en az altısının olması ile kendini gösteren ,en az 6 ay süreyle ,kişinin yaşadığı cinsel kimlikle ,onun için belirlenen cinsel kimlik arasında belirgin uyuşmazlık vardır.
1.Karşı cinsten olmayı çok isteme ya da karşı cinsten olduğu konusunda diretme.
2.Erkeklerde (belirlenen cinsel kimlik)karşı cinsin giysilerini giymek isteme ya da kadınsı giyim kuşama ileri derecede bir öykünme vardır,kızlarda ise yalnızca erkeksi giysiler giymek isteme ve kadınsı giysiler giymeme konusunda çok diretme vardır.
3.İmgesel ya da düşlemsel oyunlarda karşı cinsin yerine geçmeyi çok ister.
4.Genelde karşı cinsin oynadığı oyuncakları oyunları ya da etkinlikleri oynamayı çok ister.
5.Oyun arkadaşlarını karşı cinsten seçmeyi çok ister.
6.Erkeklerde (belirlenen cinsel kimlik) erkeksi oyuncaklara ,oyunlara ve etkinliklere karşı çıkma itiş-kakış oyunlarından belirgin kaçınma vardır; kızlarda (belirlenen cinsel kimlik)kızların oynadığı oyuncaklara ,oyunlara ve etkinliklere belirgin bir karşı çıkma vardır.
7.Cinsel anatomisinden hiç hoşlanmama.
8.Kişinin yaşadığı cinsel kimlikle eşleşen birincil ya da ikincil cinsel özellikleri çok isteme.
B:Bu duruma klinik açıdan belirgin bir sıkıntı eşlik eder ya da bu durum toplumsal işlevsellikte ,okulda ya da önemli diğer işlevsellik alanlarında işlevsellikte düşme ile gider.
Ayırıcı Tanısı
Bazı sanrısal semptomlarla giden psikotik hastalıklarda kendini karşı cinse ait hissetme düşünceleri olabilir.
Efemine homoseksüelite : Bu durumda kadına benzemekle birlikte kadın olma isteği yoktur.
Transvestik fetişizm : Aykırı giyim isteği vardır ,ancak karşı cinse ait hissetmez.
Cinsel Kimlik Tedavisi Nasıl Yapılır?
-Psikiyatrik takip, psikolojik destek (cinsel terapi eğitimi görmüş deneyimli bir psikiyatrist tarafından yürütülmelidir.), hormon tedavisi, cerrahi müdahale (Psikiyatrist,endokrinolog,plastik cerrah,ürolog ya da kadın doğum hekimi tedavinin çeşitli aşamalarında yer alabilirler)
-Komorbid gelişen psikiyatrik hastalıklar (depresyon,anksiyete..) için gerekli tıbbi tedavi verilebilir.
-Hormonal cinsiyet değiştirme
-Cinsiyet değiştirme ameliyatı (ayrıca ikincil seks özellikleri için operasyonlar)
Cinsel Kimlik Hastalığı Nasıl İlerler?
Süreğen seyirlidir, bu bireylerde ikincil psikiyatrik sorunlar görülebilir. Takip uzun sürelidir, ameliyat her olguda uygun olmayabilir, süreç takibi tercihen cinsel terapi deneyimi geniş psikiyatristler tarafından yürütülmelidir.
Kaynaklar
- Ruhsal Hastaliklar 2. baski/Prof Dr. Nevzat Yüksel
- DSM 5 (Amerikan Psikiyatri Birliği Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı)(Çev. Ed.E. Köroğlu/Hekimler Yayın Birliği ,Ankara,2014
- Psikiyatri İstanbul 2009(Editörler:Işın B.Kulaksızoğlu,Raşit Tükel,Alp Üçok ,İlhan Yargıç,Olcay Yazıcı)Prof Dr. Şahika Yüksel /Farklı Cinsel Kimlikler/İstanbul Üniveristesi Basım ve Yayınevi