Hastalık Hastalığı (Hipokondriazis) Nedir?
Hipokondriazis terim olarak Hipokrat zamanından beri kullanıma gelen bir sözcüktür. Hipokrat o dönemde kaburgaların alt kısmında (anatomik olarak hipokondrium olarak tanımlanır) sıkça görülen ağrılar nedeniyle bu sözcüğü kullanmıştır. Günümüzde hipokondriazis bedende bir bozukluk olmadığı halde kişinin bedensel hastalığı olduğu yönünde sürekli bir uğraş içinde olması anlamında kullanılır. Yapılan bütün tıbbi tetkikler aksini ispatlasa da kişi hastalığı olduğuna dair uğraşlarından vazgeçemez.
Hastalık hastalığı her zaman tek başına görülmez. Depresyon, şizofreni , nevrotik bozukluklara eşlik edebilmektedir. Bu hastalığın temelinde bunaltı vardır fakat bazı kişiler bunu bedensel duyumları yanlış yordayarak sanki bir hastalığı varmış gibi çeşitli uğraşlar içine girerler.
Bu hastalar psikiyatriste gitmeden önce birçok doktora başvururlar. Daha sık olarak 20-30 yaşları arasında görülmektedir. Birinci basamak sağlık hizmetlerine başvuranlar arasında yaygınlık %0.8-4.5 olarak bildirilmektedir. Cinsiyet ve diğer sosyo-demografik özellikler açısından belirleyici özellik belirtilmemiştir.
Hastalık Hastalığı (Hipokondriazis) Belirtileri Nelerdir?
Bu hastalığa sahip kişiler sürekli olarak bir hastalığı olduğu yönündeki uğraşları nedeniyle sosyal ilişkilerinde sorunlar yaşarlar. Doktorların yanında kendilerini daha rahat hissederler. Bu hastalık nedenyle kişi yoğun endişe ,kaygı, bunaltı yaşamaktadır. Kişinin dikkati , hastalığı olduğu yönündeki düşünceleri nedeniyle dağınıktır. Kendini kolay kolay bir işe veremez. Vücudunun çeşitli bölgelerinden gelen duyumları ağrı, karıncalanma olarak algılayıp sözel olarak ifade ederler.Bir kas ağrısını kalp krizi olarak yordayabilir. Basit bir ağrı bu hastalar için ciddi bir hastalık belirtisidir. İlaçların prospektuslarını ayrıntılı bir biçimde okur ve yan etkilerinin nerdeyse hepsinin kendilerinde görüldüğünü söylerler. Sağlıkla ilgili kitapları, yayınları inceler ve doktora bu bilgilerle giderler. Hekimlerin kendilerine güvence vermelerine rağmen tatmin olmaz ve şüphe duymaya devam ederler. Hastalar bu yoğun uğraşlar nedeniyle depresif belirtiler yaşabilirler. Kendilerini yorgun ,bitkin ,umutsuz hissedebilirler. Uyku düzenleri bozulur. Yataktan çıkmaz istemezler ancak bu durum hastalık düşüncelerini daha da arttırır.
Hastalık Hastalığı (Hipokondriazis) Neden Olur?
Bilinçdışı çatışmalar nedeniyle oluşan bunaltının yer değiştirme savunma mekanizması ile hipokondriazisin ortaya çıktığı düşünülmektedir. Hastalarda genellikle uzun süren sıkıntılı bir dönem sonrasında bu durum görülmektedir. Fakat hastalar bu sıkıntılı dönemi sıkça dile getirememektedir. Çünkü düşünceleri hastalıklar üzerine yoğunlaşmıştır. Bazen de aşırı hassas, evhamlı, aşırı korumacı ortamlarda büyüyen kişilerde doktorların yaklaşımdaki kuşku içerikli ifadeleri sonrasında hipokondriazis belirtileri ortaya çıkabilmektedir.
Hastalık Hastalığı (Hipokondriazis) Tanısı Nasıl Konur?
DSM ‘ye göre
A)Kişinin vücut semptomlarını yanlış yorumlamasına bağlı olarak ,ciddi bir hastalığı olacağı korkusunu ya da ciddi bir hastalığı olduğu düşüncesini taşıyıp durma
B)Yeterli tıbbi değerlendirme yapılmasına ve güvence verilmesine karşın bu düşünceler sürüp gitmektedir.
C)A tanı ölçütündeki inanç hezeyan yoğunluğunda değildir.
D) Bu düşünceler klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da toplumsal ,mesleki alanlarda ya da önemli diğer işlevsel alanlarda ya da önemli diğer işlevsellik alanlarında bozulmaya neden olur
E)Bu bozukluk en az 6 ay sürer.
F)Bu düşünceler yaygın anksiyete bozukluğu , obsesif kompulsif bozukluk, panik bozukluğu, bir majör depresif epizod, ayrılma anksiyetesi ya da diğer bir somatoform bozukluk olarak açıklanmaz.
Ayırıcı Tanısı
Bu hastalar her türlü belirtiyle gelebildikleri için, öncelikle iyi bir sağlık taramasından geçirilmeli, gerekli tetkikler yapılmalı ve bunun artık son muayene olduğu bildirilip kuşku kalmayacak şekilde bu işlemler tamamlanmalıdır.
Hastalık Hastalığı (Hipokondriazis) Tedavisi Nasıl Yapılır?
Tedavi aşamasına geçmeden önce hastalara bedensel bir rahatsızlıklarının olmadığı bu belirtilerin ruhsal nedenlerden olduğu bu alanda uzman hekimler tarafından açıklanmalıdır. Hastalara psikiyatristler tarafından reçete edilecek ilaçların ne amaçla reçete edildiği açıklanmalı ve yan etkisi az olmalıdır. Hastalara artık sürekli farklı doktorları bırakması gerektiği söylenmelidir. Hastalara bu konuda uzman hekimler tarafından maruz kalma( exposure ) yöntemi tedavi aşamasında uygulanabilmektedir. Hastalar ısrarla istirahat etmeleri gerektiğini düşünebilir bu durumun durumlarını daha kötüleştirip hastalıkla ilgili düşünceleri pekiştireceği açıklanmalıdır.
İlaç tedavisinde yüksek dozda SSRI ‘lar tercih edilebilmektedir.
Hastalık Hastalığı (Hipokondriazis) Hastalığı Nasıl İlerler?
Hipokondriazis genellikle tedavi açısından oldukça zorluk gösteren bir hastalıktır. Fakat bazen yeni ortaya çıkan belirtilerde belirli bir süre sonra yatışma görülebilmektedir. Ama belirtilerin uzun süre devamlılık göstermesi hastalığın kendiliğinden iyileşmesini engellemektedir.
Hastalar vakitlerinin önemli bir kısmını hastalığı ile ilgili olduğunu düşündükleri doktorlara giderler. Yapılan tetkikler ve muayeneler sonucunda herhangi bir hastalıklarının olmadığının kendilerine anlatılması anlık rahatlamaya sebep olsa da hastaların başka doktorları ziyaret etmesini engelleyemez. Ayrıca hastanın şikayetçi olduğu belirtilere doktorların hastayı başından savmak için iyi geleceğini düşündüğü ilaçları vermesi belirtileri pekiştirir ( örnek. Kendisinde karaciğeri ile ilgili bir hastalık olduğunu düşünen bir hastaya karaciğere iyi gelecek ilaç önerilerinde bulunmak)
Hastalar birçok branş hekimini dolaştıktan sonra genellikle bir tavsiye üzerine psikiyatriste başvururlar. Tabi ki bu süreye kadar hastalık iyice belirtileri ile yerleşik hale gelmiştir.