Beden Dismorfik Bozukluğu Nedir?
Bu hastalık ilk kez İtalyan hekim Morselli tarafından 1886 yılında tanımlanmıştır.Normal görünümlü bir kişinin var olduğunu sandığı bir beden kusuru ile aşırı uğraşması ya da hafif bir beden biçimsizliği varsa bile bunu çok abartması durumudur. Bu bozukluk ilk olarak antik Isparta’daki en çirkin kadın olarak bilinen ‘Dysmorphia’ dan esinlenerek dismorfofobi olarak adlandırılmıştır. Çalışma sonuçları net göstermese de genel toplumda görülme sıklığı %0.1-1 kadar verilmektedir, dermatolji ve kozmetik cerrahiye başvuranlarda oranlar değişebilmektedir, kadın ve erkekte görülme sıklığı açısından fark olmadığına dair araştırmalar vardır.
Beden Dismorfik Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
İlk belirtiler genelde ergenlik döneminde çıkmakla birlikte tanı konması çoğu zaman 30 yaşını bulur. Yakınmalar sıklıkla ,saçların incelmesi, akne, kırışıklıklar, tenin solukluğu ya da kızarıklığı, şişlik, yüzde simetri bozukluğu ya da aşırı kıllanma şeklindedir.En fazla sorun yaşanan beden bölgeleri cilt, saç ve burundur. En belirgin belirti normal görünümüne karşın var olduğunu düşündüğü bu beden biçimsizliğine ilişkin aşırı değer verilmiş düşüncenin olmasıdır. Kendine aşırı özen gösterme davranışları bulunabilir.’Kusur’larıyla ilgili olarak sık sık güvence verilmesi arayışında olurlar.Başkalarının bu kusurlarını konuştuklarını, bununla alay ettiklerini düşünebilirler. Bazı kişiler kaygılarından ötürü duydukları utanç nedeniyle ‘kusur’larını ayrıntılarıyla anlatmaktan kaçınırlar, bunun yerine genel çirkinlikleri üzerinde dururlar. Böyle bir bozukluğu olan çoğu kişi öne sürdüğü kusurlarından ötürü belirgin sıkıntı yaşar. Kimi hastalarda algıladıkları kusurların başkaları tarafından da görüldüğü inancı ile üstüne alınma düşünceleri hatta sanrıları olabilir, aynalardan kaçma, toplumdan kaçma ,hatta intihar davranışları olabilir.
Beden Dismorfik Bozukluğu Neden Olur?
Nedenleri konusunda kültürel, sosyal, psikolojik ve nörobiyolojik görüşler ileri sürülmektedir. Sık olarak obsesif kompulsif bozukluk (halk arasında ‘takıntı hastalığı’ olarak bilinir) ile birlikte görülmesi sebebiyle nörobiyolojik sebepler üzerinde durulmaktadır.
Beden Dismorfik Bozukluğu Tanısı Nasıl Konur?
DSM 5 (Psikiyatrik hastalıklar tanı kılavuzu) ile ‘Somatoform bozukluklar’ listesinden çıkarılıp ‘Obsesif kompulsif bozukluk ve ilişkili bozukluklar’ listesine alınmıştır.
A. Dış görünümünde ,başkalarınca gözlenebilir olmayan ya da başkalarınca önemsenmeyecek ,bir ya da birden çok kusur ya da özür algılama düşünceleri ile uğraşıp durma.
B. Kişi, bu bozukluğun gidişi sırasında bir zaman ,dış görünümüyle ilgili kaygılardan ötürü yinelemeli davranışlarda (örn; aynaya bakıp durma,aşırı boyanma,derisini yolma,güvence arayışı) ya da zihinsel eylemlerde (örn; dış görünümünü başkalarıyla karşılaştırma) bulunur.
C. Bu düşünsel uğraşlar,klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da toplumsal ,işle ilgili alanlarda ya da önemli diğer işlevsellik alanlarında düşmeye neden olur.
D. Dış görünümle ilgili bu düşünsel uğraşlar,bir yeme bozukluğu için tanı ölçütlerini karşılayan belirtileri olan bir kişide ,vücut yağı ya da ağırlığı ile ilgili kaygılarla daha iyi açıklanamaz.
Ayırıcı Tanısı
Ayırıcı tanısında bulunan başlıca psikiyatrik hastalıklar
-Psikotik belirtili depresif bozukluk
-Obsesif kompulsif bozukluk
-Cinsel kimlik bozuklukları
-Çekingen kişilik bozukluğu
-Sosyal fobi
-Trikotillomani
-Sanrısal bozukluk,somatik tip
–Koro: Genellikle Güneydoğu Asya’da ortaya çıkan penisin küçülüp karnın içine doğru kaybolduğu ,bunun da ölümle sonuçlandığına ilişkin düşüncelerle giden kültürel bir sendromdur.
Beden Dismorfik Bozukluğu Tedavisi Nasıl Yapılır?
Kozmetik cerrahinin tedavide yeri yoktur. Sağaltımda ilaç ve bilişsel davranışçı terapi (bireyin davranış ve düşünce kalıplarını işlevsiz olandan daha işlevsel olana getirmeye çalışan bir terapi şekli) birlikte kullanılır. İlaç tedavisinde SSRI(seçici serotonin geri alım inhibitörleri) denen serotonin molekülü üzerinden etki gösteren ilaçlar kullanılabilir. Gereğinde antipsikotik ilaçlardan da yararlanılabilir.
Beden Dismorfik Bozukluğu Hastalığı Nasıl İlerler?
Beden dismorfik bozukluk genellikle ergenlik döneminde başlar, ancak yıllarca tanı konulamayabilir, bunun nedeni böyle bir bozukluğu olan kişilerin semptomlarını açığa çıkarma konusunda gösterdikleri isteksizliktir. Bu bozukluk oldukça sürekli bir gidiş gösterir, kaygıların odaklandığı vücut bölümleri aynı kalabilir ya da değişebilir
Kaynaklar
- Ruh Sağlığı Ve Bozuklukları Cilt 1/Prof.Dr.M.Orhan Öztürk Prof.Dr.Aylin Uluşahin/Yenilenmiş 11. Baskı-2011
- DSM 5 (Amerikan Psikiyatri Birliği Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı)(Çev. Ed.E. Köroğlu/Hekimler Yayın Birliği ,Ankara,2013
- Amerikan Psikiyatri Birliği:Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı ,Dördüncü baskı Yeniden Gözden Geçirilmiş Tam Metin (DSM -4-TR) , Köroğlu E(çeviri ed.) Hekimler Yayın Birliği Ankara ,2007