Bedensel Belirti Bozuklukları (Somatizasyon Bozukluğu) Nedir?
Somatizasyon, daha Türkçe ifadeyle bedenselleştirme, kişinin bir bedensel kanıt bulunmadan kişinin bedensel yakınmalar göstermesi ve bu belirtileri bir hastalık emaresi olarak algılayıp tıbbi çare araması olarak tanımlayabiliriz. Bedensel Belirti Bozuklukları ise genel tıbbi bir durum çağrıştıran fiziksel belirti kümelerine karşın altta yatan/yatma olasılığı olan tıbbi durumla açıklanamayacak belirti kümesinin hastada bulunmasıdır. Belirtiler hasta tarafından üretilmez ve kişi bu belirtiler sebebiyle sosyal işlevselliğinde kayıp yaşar.
Bedensel Belirti Bozuklukları (Somatizasyon Bozukluğu) Belirtileri Nelerdir?
Hastada aynı zamanda genel tıbbi bir durumda da olabilecek ve bu durumların sebeplerinin dışlanması gereken bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal,kol-bacak-sırt-eklem ağrıları, idrarda yanma hissi, baş ağrısı, baş dönmesi, çarpıntı, baş dönmesi, göğüs ağrısı, nefes almakta güçlük, yutma zorluğu, baygınlık hissi, kas güçsüzlüğü gibi sayısız belirti kümeleri belli oranda görülebilir.
Bedensel Belirti Bozuklukları (Somatizasyon Bozukluğu) Neden Olur?
Kesin bir etyolojik neden henüz açıklanamamakla beraber genetik ve bireysel yaşam öyküsünün bir sonucu olabilir. Hastalığın psikanalitik, biyolojik, sosyal birçok sebebi bulunabilir, nedenleri konusunda bir çok görüş ortaya atılmıştır. Sıklığı konusunda çok değişik oranlar verilmekle beraber kadınlarda erkelere nazaran 5-20 kat daha fazla bildirildiği yayınlar vardır.
Bedensel Belirti Bozuklukları (Somatizasyon Bozukluğu) Tanısı Nasıl Konur?
Hastalar fiziksel belirtilerine çare bulmak için doktor doktor gezebilirler, yanlış tanılar ve gereksiz tetkiklerle zaman kaybedebilirler. Diğer yandan da Somatoform bozukluk tanısı dikkatli konulması gereken bir tanıdır. Bedensel belirtilerin altta yatan olabilecek nedenlerinin dışlanması önemlidir. Çünkü gerçekten var olan bedensel hastalığın tespit edilmeyip bedensel belirti bozukluğu tanısı konması zaman kaybına, hastalığın ilerlemesine ve ölüme neden olabilir. DSM-5’te bedensel belirti bozukluğu olarak tanı kriterleri sıralanmıştır. Bedensel belirti kümesi başka bir psikiyatrik tabloyla daha iyi açıklanamaz, belirtiler süreklilik gösterir, kişinin işlevselliğini etkiler.
Ayırıcı Tanısı
Hastalığın tanısını koyarken kritik nokta kişinin semptom kümesini açıklayabilecek genel tıbbi durumların dışlanmasıdır. Şunu da vurgulamakta yarar vardır; genel tıbbi bir hastalık tanısının konması her zaman somatoform bozukluk tanısını dışlamaz ve tanılar beraber bulunabilir.
Bedensel belirti bozukluğunda her türlü belirti görülebileceğinden, görülebilecek tüm tıbbi hastalıklar dışlanmalıdır.
Bazen bedensel belirtiler çökkünlüğe ve kaygı bozukluklarına eşlik edebilir.
Aynı zamanda hastalık olduğuna dair inanç sanrı düzeyinde ise Sanrısal Bozukluk da akla gelmelidir.
Bedensel Belirti Bozuklukları (Somatizasyon Bozukluğu) Tedavisi Nasıl Yapılır?
Somatoform bozukluk tanısı konulduktan sonra tek ve aynı hekim tarafından hastanın izlemi,gereksiz tetkik ve işlemlerden kaçınılması ,belirti ağırlıklı görüşmelerden uzak durulması önemlidir.
Psikoeğitim, bilişsel davranışçı terapi, sosyal beceri eğitimleri vb müdahaleler yapılabilir, gerekirse ilaç tedavisine başvurulabilir.
Bedensel Belirti Bozuklukları (Somatizasyon Bozukluğu) Hastalığı Nasıl İlerler?
Hastalık genelde 30 yaşından önce başlar, semptomlar uzun yıllar devam edebilir, değişkenlik gösterebilir. Kendiliğinden tedavisiz iyileşme nadirdir. Hastanın doğru tanı konulduktan sonra deneyimli bir psikiyatrist tarafından takibi önemlidir.
Kaynaklar
- Amerikan Psikiyatri Birliği ,Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı,Beşinci Baskı(DSM-5) Tanı Ölçütleri Başvuru Elkitabından ,çev.Köroğlu E, Hekimler Yayın Birliği,Ankara 2013
- Psikiyatride Güncel Dergisi 2013/cilt 3/sayı 1(Somatizasyon ve somatoform bozukluklar:Uygulamaya yansıyan anlam karmaşası/Prof.Dr.İsmet Kırpınar
- Psikiyatride Güncel Dergisi 2013/cilt 3/sayı 1(Hipokondriyazis ve somatizasyon bozukluğu:Bir elmanın iki yarısı? /Prof Dr.İsmet Kırpınar,Yard.Doç.Dr.Emel Koçer )